Inspiration

Ποιά είναι η αινιγματική μούσα του Fornasetti;

30 Ιανουαρίου, 2018

Η μυστηριώδης γυναικεία μορφή με την –κυριολεκτικά!- πορσελάνινη ομορφιά αλλά και οι ευφάνταστες παραλλαγές της που αποπνέουν φινέτσα και λεπτό, παιχνιδιάρικο χιούμορ, είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα prints παγκοσμίως και σήμα κατατεθέν του διάσημου ιταλικού οίκου Fornasetti. Πόσοι όμως γνωρίζουν τη μούσα που ενέπνευσε τις δημιουργίες του αείμνηστου ζωγράφου, γλύπτη, χαράκτη και διακοσμητή Piero Fornasetti, το όνομα ή την ιστορία της; Κάποιος θα μπορούσε να υποθέσει ότι η έμπνευση πιθανόν να είχε προέλθει από μια αναγεννησιακή μορφή σ’ ένα πίνακα, όπως η Madonna Sistina του Ραφαήλ. Το πρότυπο όμως για τη δημιουργία της σειράς “Tema e Variazioni” ήταν η Lina Cavalieri, σοπράνο, ηθοποιός βωβού κινηματογράφου και σύμβολο ομορφιάς της Belle Epoque!

Photo via Messy Nessy- Cabinet of Chic Curiosities

H Natalina Cavalieri – από το Natal, καθώς γεννήθηκε ανήμερα των Χριστουγέννων το 1874 στην Ιταλική πόλη Ριέτι- ή απλώς “Lina” ήταν η μεγαλύτερη από τρία αδέλφια. Οι ελάχιστες πληροφορίες σχετικά με τα παιδικά της χρόνια, αναφέρουν ότι υπήρξαν πολύ φτωχικά. Σύμφωνα με την εκδοχή που επικρατεί στη βιογραφία της, έμεινε ορφανή όταν ήταν 15 χρονών και στάλθηκε σε Ρωμαιοκαθολικό ορφανοτροφείο. Η έφηβη Lina με το ζωηρό πνεύμα και το έντονο ταμπεραμέντο, ασφυκτιούσε με την αυστηρή πειθαρχεία που επέβαλαν οι μοναχές και, με την πρώτη ευκαιρία, το έσκασε ακολουθώντας ένα περιοδεύοντα θίασο. Σε πολύ νεαρή ηλικία έφτασε στο Παρίσι και, προικισμένη με εντυπωσιακή ομορφιά και ωραία φωνή ξεκίνησε να τραγουδά στα περίφημα “café-chantant” που ανθούσαν την περίοδο της Belle Epoque. Κατά μιά άλλη εκδοχή (που θυμίζει την πλοκή του έργου “Ωραία μου Κυρία”) η Lina από μικρή πουλούσε λουλούδια στους δρόμους της Ρώμης ή στοίβαζε σε πακέτα εφημερίδες πριν κάνει την πρώτη της εμφάνιση σε ένα café-chantant στην Piazza Navone της Ρώμης. Ξεκίνησε μαθήματα φωνητικής και αναβάθμιζε συνεχώς τις σκηνικές της εμφανίσεις με όλο και πιο μοντέρνα φορέματα, εντυπωσιακά αξεσουάρ και ακριβά κοσμήματα τα οποία, πιθανότατα της δώριζαν επιφανείς μαικήνες. Σε κάθε περίπτωση, όλοι οι δρόμοι την οδήγησαν τελικά στο Παρίσι: Εκεί κατέκτησε το κοινό των Folies Bergère και σύντομα έφτασε να θεωρείται μία από τις “Βασίλισσες της Belle Epoque”, μαζί με τη δημοφιλή γαλλίδα ηθοποιό Cécile Sorel και την ισπανίδα ηθοποιό και χορεύτρια Caroline Otero γνωστή ως “La belle Otero”.

 

Photo via Flickr

Κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας στην Ευρώπη, το 1897 η Lina έκανε το ντεμπούτο της στην προεπαναστατική Αγ. Πετρούπολη όπου το ρωσικό κοινό την αποθέωσε. Εκεί συνάντησε τον πρώτο της σύζυγο, τον πρίγκιπα Alexander Bariatinsky με τον οποίο έζησε ένα θυελλώδη έρωτα και απέκτησαν ένα γιο. Ο πρίγκιπας Bariatinsky την ενθάρρυνε να μεταμορφωθεί από βασίλισσα του Vaudeville σε τραγουδίστρια της όπερας, χρηματοδοτώντας τα μαθήματα φωνητικής. Μαζί του, εντρυφεί στην Ιταλική όπερα και συναστρέφεται με αξιόλογους καλλιτέχνες. Τελικά, το 1900 εμφανίζεται για πρώτη φορά ως τραγουδίστρια της όπερας στη Λισαβόνα, στο ρόλο της “Nedda” στην όπερα “Pagliacci”. Το 1905 η φιλόδοξη Lina Cavallieri πλέον συμπρωταγωνιστεί με τον διάσημο τενόρο Enrico Caruso στην όπερα Fedora, στο θέατρο Sarah Bernhardt στο Παρίσι. Όταν οι δυο συμπρωταγωνιστές μεταφέρουν την παράσταση στη Νέα Υόρκη, στη Metropolitan Opera η καριέρα της απογειώνεται και την χρίζει ως μια από τις πιο διάσημες ντίβες της όπερας και πολυφωτογραφημένες σταρ της εποχής της. Μουσικές κριτικές όπως αυτή του συγγραφέα και αξιοσέβαστου κριτικού Viktor Chechott αναφέρουν ότι «διαθέτει μια όχι τόσο δυνατή αλλά πολύ ευχάριστη, ζεστή και όμορφη φωνή». Συχνά, παρότι αναγνωρίζουν την αρτιότητα της τεχνικής της εκπαίδευσης δίνουν βαρύτητα στην έντονη σκηνική παρουσία, το υποκριτικό ταλέντο και, φυσικά, την εκπληκτική ομορφιά της, περιγράφοντας τις φωνητικές ικανότητες και τις ερμηνείες της απλώς ως «καλές» ή «αξιοπρεπείς». Το κοινό, πάντως, συνεπαρμένο από τη φήμη της ως “πλανεύτρας” συνέρρεε όπου εμφανιζόταν για να δει και ν’ ακούσει τη σοπράνο που ο Ιταλός ποιητής και συγγραφέας Gabriele D’ Annunzio χαρακτήρισε ως την «τελειότερη προσωποποίηση της Αφροδίτης επί γης».

 

H Lina Cavalieri έζησε μια ζωή συναρπαστική που συχνά τροφοδοτούσε τις κοσμικές στήλες, όχι μόνο για τις εξεζητημένες της εμφανίσεις, τα εντυπωσιακά, πολυτελή φορέματα και τα λαμπερά κοσμήματα αλλά και για τους εραστές και συζύγους της. Έχοντας κατακτήσει τον τίτλο της «πιο όμορφης γυναίκας στον κόσμο», έμεινε επίσης γνωστή ως η “kissing primadonna” καθώς στις 5 Δεκεμβρίου του 1906, στο τέλος της παράστασης στη Metropolitan Opera η Lina μπροστά στα έκπληκτα μάτια των θεατών έδωσε ένα παθιασμένο φιλί στον Enrico Caruso. Ταραχώδης υπήρξε η σχέση της με τον δεύτερο από τους –τέσσερις- συζύγους της, τον ζωγράφο Robert Winthrop Chanler, απόγονο των πλούσιων οικογενειών Astor και Dudley-Winthrop. Παντρεύτηκαν σύντομα έπειτα από έναν κεραυνοβόλο έρωτα αλλά ο γάμος τους έληξε εξίσου αστραπιαία μόλις τέλειωσε…το ταξίδι του μέλιτος! Η Lina διασύρθηκε με την κατηγορία ότι προσπάθησε να πείσει το σύζυγό της να της μεταβιβάσει την περιουσία του με ένα προγαμιαίο συμβόλαιο. Λόγω του σκανδάλου και των πιέσεων που άσκησε η ισχυρή οικογένεια των Astor, η Metropolitan Opera διέκοψε τη συνεργασία μαζί της. H Lina αποχώρησε από την νεοϋορκέζικη υψηλή κοινωνία με ένα διακανονισμό που της απέφερε 80.000 δολλάρια και ακόμη περισσότερη φήμη! Όχι μόνο συνέχισε να μεσουρανεί ως τραγουδίστρια της όπερας αλλά το 1914 μαζί με το νέο της σύζυγο, τον γοητευτικό γάλλο τενόρο και ηθοποιό Lucien Muratore, αποτέλεσαν το πρωταγωνιστικό “χρυσό ζευγάρι” στην πρώτη της ταινία στο βουβό κινηματογράφο, “Manon Lescaut”. Ακολούθησαν άλλες επτά ταινίες, μέχρι το 1920, δυστυχώς όμως, καμία από αυτές δεν έχει διασωθεί.

Advertorial της δεκαετίας του’20, όταν η Lina Cavalieri έγινε το πρόσωπο του Palmolive

Όταν η Lina Cavalieri αποσύρθηκε από τη σκηνή, αξιοποίησε τη φήμη της ως απόλυτου “beauty icon” δημιουργώντας ένα πολυτελέστατο ινστιτούτο ομορφιάς στο Παρίσι, στην λεωφόρο Champs Élysées. Εκεί, πωλούνταν τα προϊόντα ομορφιάς και μακιγιάζ που η ίδια είχε λανσάρει, το περίφημο άρωμά της, Monna Lisa, ενώ υπήρχε επίσης κομμωτήριο και salon όπου εφαρμόζονταν –πρωτοποριακές για την εποχή- τεχνικές όπως οι αναζωγονητικές “μάσκες ομορφιάς” με τη χρήση ειδικών ηλεκτρικών εργαλείων. Η ίδια λάτρευε τα μασάζ στο σώμα και το πρόσωπο- τα απολάμβανε σχεδόν καθημερινά και σε αυτά απέδιδε την αψεγάδιαστη επιδερμίδα της. «Δώστε μου μια άριστη μασέζ και μπορώ να κάνω χωρίς γιατρό, εκτός επείγουσας ανάγκης» δήλωνε χαρακτηριστικά. Το 1914, σε ηλικία 40 χρόνων, είχε δική της στήλη ομορφιάς στο γυναικείο περιοδικό Femina. Το γυναικείο κοινό διψούσε να μάθει τις λεπτομέρειες της ζωής και τα μυστικά ομορφιάς της γυναίκας που υπήρξε  πρέσβειρα της Palmolive για χρόνια (πρωταγωνίστησε στις διαφημίσεις των ομώνυμων σαπουνιών μέχρι και το 1930!). Έτσι, εξέδωσε επίσης και δύο βιβλία: το “My Secrets of Beauty” και το “Le mie verità” (“Οι αλήθειες μου”).

 

 

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκει τη Lina στην Φλωρεντία με τον τέταρτο σύζυγό της Paolo d’ Arvanni. Παρά τα 60 της χρόνια, και παρότι δεν θα περίμενε κανείς κάτι ανάλογο από μία διάσημη ντίβα, προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες της ως νοσοκόμα. Το τέλος της, αν και άδοξο, φαντάζει απόλυτα ταιριαστό και αντάξιο της σχεδόν μυθιστορηματικής persona που η Lina Cavalieri υπήρξε σε όλη της τη ζωή: Κατά τη διάρκεια ενός επικείμενου βομβαρδισμού από τους συμμάχους, το υπηρετικό προσωπικό έτρεξε να κρυφτεί σ’ ένα κοντινό καταφύγιο. Όχι όμως η Lina και ο σύζυγός της, που καθυστέρησαν προσπαθώντας να περισώσουν τα πολύτιμα κοσμήματά της…

Photo via Messy Nessy- Cabinet of Chic Curiosities

Λίγα χρόνια αργότερα, ο Piero Fornasetti στις ατέλειωτες αναζητήσεις του για έμπνευση, ξεφυλλίζοντας παλιά βιβλία και περιοδικά, “σκοντάφτει” στο υπέροχο πρόσωπο της Lina Cavalieri. Μαγεμένος από το ελαφρώς ανέκφραστο βλέμμα και το αινιγματικό ύφος της, ξεκινά να ζωγραφίζει τη μορφή της σε ένα πιάτο το 1952 και δεν σταματά ποτέ, μέχρι το τέλος της ζωής του. Χάρη στη δημιουργική εμμονή του, οι παραλλαγές ξεπερνούν, σταδιακά, τις 350.

Ο Piero Fornasetti στο μπάνιο του showroom του στο Μιλάνο περιτριγυρισμένος από τα πιάτα της συλλογής “Tema & Variazioni”

Δεν ήταν ο μόνος που την ζωγράφισε (το πορτραίτο της από τον Giovanni Boldini αποτελεί μέρος της συλλογής του Maurice de Rothschild ενώ εκείνο από τον  Adolfo Muller-Ury κοσμεί την Metropolitan Opera) αλλά σίγουρα το έκανε με το μεγαλύτερο πάθος. Την Lina υποδύθηκε η Gina Lollobrigida στην ταινία-βιογραφία “Beautiful but Dangerous” (ή “La donna piu bella del mondo”) το 1955 ενώ το 2004 κυκλοφόρησε και ένα βιβλίο αφιερωμένο στη ζωή της με τίτλο “Lina Cavalieri, The Life of Opera’s Greatest Beauty, 1874-1944”.

Wallpaper με χαρακτηριστικά σχέδια από τη σειρά “Tema & Variazioni” του Piero Fornasetti στο αίθριο του εστιατορίου Aleria

 

Ίσως γι’ αυτό η μορφή της, ως μοτίβο του Fornasetti, να μας κλείνει γοητευτικά, όλο νόημα το μάτι: όχι μόνο έζησε μια περιπετειώδη ζωή αλλά κατέκτησε με τον δικό της τρόπο την αθανασία!

 

No Comments

Leave a Reply