Είναι άραγε εφικτό η αποκαρδιωτική, σκληρή έννοια της εγκατάλειψης ν’ αποκτήσει γοητευτική χροιά; Όταν πρόκειται για τις «Κυρίες της Εγκατάλειψης» που παρουσιάζει η street artist Άννα Δημητρίου (η ομώνυμη έκθεση στο Pirée θα διαρκέσει μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου) η απάντηση είναι καταφατική. Δεν είναι βέβαια μόνο οι σκοτεινά σαγηνευτικές αυτές γυναικείες φιγούρες που έχουν ξεπηδήσει ως έμπνευση από το παρελθόν και τα καλντερίμια του Πειραιά για να αποτυπωθούν στα κολλάζ της που κεντρίζουν το ενδιαφέρον μας: Η Άννα Δημητρίου συγκινεί και με τη καλλιτεχνική διαμαρτυρία της για την εγκατάλειψη των ξενοδοχείων Ξενία, δημιουργώντας στα ερειπωμένα χτίριά τους τα έργα τέχνης της.
Στην έκθεση με τίτλο «Οι Κυρίες της Εγκατάλειψης», συναντά κανείς πορτραίτα γυναικών στην εργασία του έρωτα αλλά και των αγοριών που τις επισκέπτονταν στα Πειραιώτικα στενά που αποκαλούνταν “Λαμαρινάδικα” -λόγω των εργοστασίων στην περιοχή. Ακριβώς εκεί όπου σήμερα βρίσκεται ο, ομολογουμένως ιδανικός για την έκθεση, ατμοσφαιρικός χώρος του Pirée. Τα έργα συνοδεύονται από μικρά κείμενα ή φράσεις που έχει γράψει η Άννα Δημητρίου τα οποία μοιάζουν με εμπνευσμένα “θραύσματα” ενός λογοτεχνήματος. Οι επιρροές από τον Τουλούζ Λωτρέκ που η ίδια αγαπά πολύ είναι εμφανείς στις δημιουργίες της ενώ ευδιάκριτο είναι και το παιχνίδι με τις αναλογίες των άκρων στο δικό της “human design” που υπονοεί πως στο ανθρώπινο είδος υπάρχει πάντα ένα…κατασκευαστικό λάθος. «Τα χέρια, πάντα τονίζονται μια και, συμβολικά, προσπαθούν να πάνε μπροστά το project αυτού του κόσμου. Όσο για το σώμα, είναι η ύλη, φθαρτή στο χρόνο και περιρρέουσα» εξηγεί η ίδια.
Μια ματιά στο curriculum vitae της αποκαλύπτει έναν άνθρωπο με πολύπλευρα ενδιαφέροντα και ανησυχίες. Η Άννα Δημητρίου σπούδασε Σκηνοθεσία Κινηματογράφου και τηλεόρασης στη σχολή Σταυράκου και επέκτεινε τις σπουδές της στη σκηνοθεσία θεάτρου (στο θέατρο των Αλλαγών) αλλά και τη δημοσιογραφία. Έχει επίσης εργαστεί στο ραδιόφωνο ενώ τα τελευταία 20 χρόνια είναι σκηνοθέτης τρέιλερ στον τηλεοπτικό σταθμό Alpha. Παράλληλα, ασχολείται με την street art, το urbex και τη συγγραφή: στο blog της, το Voice Off, μπορεί κανείς ν’ ανακαλύψει τα “σουρεαλιστικά χρονογραφήματα” της -όπως η ίδια χαρακτηρίζει τα κείμενά της. Αυτοδίδακτη ως εικαστικός, έχει κάνει ατομικές εκθέσεις, έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές, έχει σχεδιάσει αφίσες, εξώφυλλα περιοδικών και cd ενώ το 2009 με το ψηφιακό της κολλάζ κέρδισε το διαγωνισμό εξωφύλλου για το επετειακό τεύχος της Athens Voice ανάμεσα σε 1.000 συμμετοχές!
«Εντρύφησα στο κολλάζ στη σχολή Σταυράκου. Έψαχνα πάντα να βρω ένα τρόπο να ζωγραφίσω, να δημιουργήσω δικούς μου κόσμους με όλα εκείνα τα ετερόκλητα στοιχεία που συνέθεταν ένα σύμπαν όπου μόνο εγώ μπορούσα να ανήκω. Δεν το λέω εγωιστικά αυτό, το λέω πολύ ρομαντικά!» εξηγεί η Άννα. Έφηβη, είχε εγκαταλείψει τις προσπάθειές της να ζωγραφίζει όταν η καθηγήτρια των καλλιτεχνικών στο Γυμνάσιο την αποθάρρυνε λέγοντας στη μητέρα της ότι δεν ήταν καλή. Αρκετά αργότερα στη ζωή της όμως, η ανάγκη αυτή αναδύθηκε και πάλι. Έτσι, με την φίλη της (και “συνεργό” πλέον στις urbex και street art περιπέτειές της) την Κατερίνα, παρακολούθησαν για ένα χρόνο σεμινάρια κολλάζ με την εικαστικό Κατερίνα Παπαζήση. Εκεί, διδάχτηκαν μια αγαπημένη τεχνική των σουρεαλιστών, τη décalcomanie και σε αυτή βασίστηκε η Άννα για να δημιουργήσει τα δικά της κολλάζ με μια ιδιαίτερη, μεικτή τεχνική από χαρτί και ακρυλικά χρώματα. Στα έργα της συνδυάζονται με ευφάνταστο τρόπο τα πρόσωπα από το “κορίτσι του Gibson” ή του Fornasetti, vintage vector χέρια, κομψοί κορσέδες και μια υπέροχη αίσθηση των χρωμάτων. Σήμερα, η δουλειά, το προσωπικό στυλ και οι δημιουργίες της (που μπορεί να τις ανακαλύψουμε όχι μόνο στην έκθεση στο Pirée- αλλά και, σαν έκπληξη, κάνοντας μια βόλτα στο Μεταξουργείο ή εντελώς αναπάντεχα, στον τοίχο ενός παλιού, εγκαταλελειμμένου εργοστασίου) γίνεται όλο και πιο αναγνωρίσιμη. Η Άννα, διαπιστώνει με ελαφριά έκπληξη και ικανοποίηση πως την “ταγκάρουν” στο προφίλ της στο Instagram -όπου είναι γνωστή με το ψευδώνυμο Canndyblue- θαυμαστές ακόμη και από ξένες χώρες όπως η Γερμανία, η Σουηδία και η Αμερική…
Η Άννα διακρίνει μια ομορφιά στην εγκατάλειψη: «Νομίζω ότι, πολλές φορές, περισσότερη γοητεία έχει αυτή η παρακμή, τα σημάδια του χρόνου, παρά το φτιασίδι ή κάτι το πλουμιστό… Μου αρέσει αυτή η σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων, το σκοτάδι που υπάρχει στην ψυχή των ανθρώπων γιατί, στην ουσία, μόνο μέσα από εκεί μπορεί να περάσει το φως. Υπάρχει μια μικρή ρωγμή, “μια ρωγμή σε όλα, έτσι μπαίνει το φως” όπως έλεγε και ο Λέοναρντ Κοέν». Αγαπά τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, τις γυναικείες μορφές του παρελθόντος, σαγηνεύεται απ’ ότι φέρει την πατίνα του χρόνου. Μοιάζει να βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με το παρελθόν και όταν τη ρωτώ γιατί απαντά: «Γιατί θέλω τον παλιό κόσμο πίσω! Ήταν για μένα καλύτερος, πιο απλός. Εκτιμώ τα ήθη του, τους ανθρώπους που είχαν περάσει πολλές δυσκολίες κι’ όμως ήταν πιο καλοσυνάτοι, ίσως και πιο καλλιεργημένοι… Δεν θα ήθελα, φυσικά, να επανέλθουν οι κακουχίες και οι πόλεμοι, αλλά αγαπώ την αισθητική, τα στυλ του… Ήταν πιο κομψός ο κόσμος τότε, ακροπατούσε κάπου με χάρη. Ακόμη κι’ αν έπεφτε στον γκρεμό, έπεφτε, και πάλι, με χάρη!» εξηγεί και παρατηρεί πως κυριαρχεί πλέον μια συλλογική άρνηση ως προς τη φθορά που προκαλεί ο χρόνος: «Δεν βλέπουμε πια πώς γερνάει η ανθρωπότητα… Νομίζω ότι δεν θα ξαναδούμε ποτέ πια τις γιαγιάδες με τα μαύρα ρούχα και τα ρυτιδιασμένα τους πρόσωπα. Ζούμε σε μια εποχή όπου όλα είναι πιο πολύπλοκα, τα παιδιά δεν αναγνωρίζουν φυτά και μυρωδιές της φύσης και οι γιαγιάδες κάνουν πλαστικές επεμβάσεις…»
Συγκινητικά ρομαντική είναι και η δημιουργική διαμαρτυρία της για την παρακμή στην οποία έχουν περιπέσει τα ξενοδοχεία “Ξενία”. Οι κρατικές αυτές ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις ανεγέρθηκαν ως μέρος ενός Κρατικού Προγράμματος το οποίο στόχευε στην ανάπτυξη του τουρισμού σε όλη την Ελλάδα, υπό την εποπτεία του Ε.Ο.Τ. (το πρόγραμμα είχε τεθεί σε λειτουργία από το 1953 έως το 1974). Σύμφωνα με την εφαρμογή του σχεδίου Μάρσαλ για την Ελλάδα, ο τουρισμός αποτελούσε μια από τις βασικές προτεραιότητες για την ανάκαμψη της οικονομίας και το κράτος παραχώρησε για τα Ξενία οικόπεδα σε τοποθεσίες εξαιρετικού φυσικού κάλλους. «Αποφάσισα να αφήσω, χωρίς χρηματικό κόστος, την τέχνη μου πάνω τους να φθαρεί και να σαπίσει όπως κάθε μορφή τέχνης άλλωστε που αν δεν συντηρηθεί θα ρημάξει. Θέλω να τραβήξω έτσι την προσοχή των ανθρώπων που ενώ έχουν την γνώση και το χρήμα δεν κάνουν κάτι. Η περιφρόνηση αφανίζει αρχιτεκτονικά διαμάντια μα και το ίδιο το αρχιτεκτονικό και ιστορικό παρελθόν της Ελλάδας» έχει γράψει σε μια ανάρτηση στη σελίδα της στο facebook. «Καταρρέουν ενώ θα μπορούσαν να μεταμορφωθούν π.χ. σε κυψέλες τέχνης και πολιτισμού ή έστω σε γραφεία» μου λέει, κι’ εκ του σύνεγγυς, η Άννα κι’ όταν και πάλι την ρωτώ το “γιατί;”, τί την ωθεί σε αυτή τη διαμαρτυρία, τί συμβολίζουν για την ίδια τα Ξενία απαντά συνειρμικά: «Είναι τα ελληνικά καλοκαίρια, οι ελληνικές ταινίες, ο μπαμπάς και η μαμά κάτω από έναν παλιό ουρανό… Εκείνα τα “παλιά” καλοκαίρια όταν τα καύκαλα από τις σουπιές έβγαιναν στην άμμο και δεν βάζαμε λάδι και τόσα πολλά αντηλιακά…παλιά νέα, παλιές εφημερίδες, παλιά δόντια, παλιά σφραγίσματα, οι γονείς στο “Athenée”, όλοι στη σειρά, κανείς δεν είχε πεθάνει ακόμη… Το θέλω πίσω όλο αυτό! Μπορώ να δω τον παλιό κόσμο ευτυχισμένο μπροστά μου; Θα μου άρεσε πάρα πολύ!»
Η διαμαρτυρία της δεν αφορά μόνο τα “Ξενία” αλλά επίσης εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, ορυχεία, μεταλλεία και παλιά νοσοκομεία -κομμάτια όλα μιας παλιάς Ελλάδας: Ελαιουργική, Μάντισον, Πιρέλι, το νοσοκομείο ΝΙΕΝ στην Πεντέλη, το εργοστάσιο κουμπιών στον Αγ. Ελευθέριο, το οινοποιείο Κρόνος στην Ελευσίνα, το εργοστάσιο πορσελάνης στη Ν. Μάκρη, η κλωστοϋφαντουργία Μπριτάννια στη Νέα Φιλαδέλφεια, το εργοστάσιο της Columbia, τα Μεταλλεία βαρίτη στη Μύκονο… και η λίστα δεν τελειώνει εδώ. Ιδανικά, τί θα ονειρευόταν να συμβεί με το project της διαμαρτυρίας της; «Καταρχάς, να το αναγνωρίσουν! Κι’ έπειτα, να κάνουν κάτι οι επίσημοι φορείς στους δήμους και τα αρμόδια υπουργεία. Να αναστηλώσουν και ν’ αναπαλαιώσουν τα Ξενία και άλλα υπέροχα εγκαταλελειμμένα κτίρια. Ξέρω ότι γνωρίζουν για τη δράση μου, έχει σταλεί από εμένα αυτή η πρόταση στο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, έχω πάει σε Δήμους και έχω μιλήσει για τα Ξενία αλλά δεν κάνουν τίποτα γι’ αυτό» λέει Άννα που περιγράφει αυτοσαρκαστικά τον εαυτό της ως … ένα ούφο με πινέλα! «Έχω ένα χάος και μια μικρή δόση αναρχίας μέσα στο κεφάλι μου, μια δόση ρομαντισμού και εμπιστοσύνης στην καλοσύνη των ξένων. Έχω πίστη στους ανθρώπους, πιστεύω ότι κάποιος μπορεί τελικά να ενδιαφερθεί… Όταν κάνεις βέβαια μια τέτοια δονκιχωτική διαμαρτυρία, ίσως συνειδητά αυταπατάσαι μια και ξέρουμε πώς λειτουργούν τα πράγματα στη χώρα μας… Αλλά έχω πείσμα και με νευριάζει η αδιαφορία. Με δυναμώνει, είναι το λάδι στη φωτιά μου!».
Λατρεύει τους φίλους της, τον μπαμπά της, τη γάτα της μα και «…όλες εκείνες τις λεπτομέρειες που υπάρχουν στον κόσμο και μπορούν να ομορφύνουν τη μέρα μου: τα γαλάζια ξέφωτα του ουρανού, τις εύγλωττες γάμπες των κοριτσιών που ανεβαίνουν και κατεβαίνουν τις σκάλες του μετρό, τα μαλλιά και τα βλέφαρα την ώρα που στραφταλίζουν όταν πέφτει ο ήλιος πάνω τους, τα σχήματα και οι μορφές που ανακαλύπτω στον κορμό των δέντρων ή στα βράχια. Αυτά τα μικρά, απλά αλλά πολύτιμα πράγματα…όπως οι λεπτομέρειες σ’ ένα πίνακα που δε νομίζω να παρατηρούσε ποτέ κανένας κι’ εγώ το κάνω. Όχι γιατί είμαι πιο έξυπνη αλλά γιατί έχω μεγάλα κενά και προσπαθώ να τα γεμίσω» εκμυστηρεύεται. Υπάρχουν κάποιες φράσεις που να συμπυκνώνουν τη φιλοσοφία της για τη ζωή; «Ναι, “All we have is now”» απαντά «και, αν θες και κάποια ελληνική, “Όλα κανείς να τα τολμάει πρέπει”. Δεν μου αρέσει καθόλου ο φόβος! Φυσικά έχω κι’ εγώ τους δικούς μου φόβους αλλά προσπαθώ να τους αντιμετωπίζω. Πιστεύω ότι ο φόβος είναι μεγάλη τροχοπέδη, πάει τον κόσμο πολύ πίσω».
«Οι Κυρίες της Εγκατάλειψης» – Pirée (Κάστορος 78, Πειραιάς, τηλ. 210 4082700-02. www.piree.gr)
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη-Παρασκευή 17:00- 02:00, Σάββατο-Κυριακή 11:00-02:00
Fb: Anna Dimitriou Collage Artist ( @AnnaDimitriouCollageArtist )
Instagram: canndyblue (anna dimitriou)
No Comments